शिक्षकांना माहित आहे की लोक विविध मार्गांनी शिकतात आणि जेव्हा आपण सामग्रीशी सखोल स्तरावर कनेक्शन बनवू शकतो तेव्हा आम्ही बरेचदा चांगले शिकतो. म्हणूनच उच्च-क्रम विचार हे एक मौल्यवान कौशल्य आहे, जे विद्यार्थ्यांना त्यांच्या शालेय वर्षांमध्ये आणि त्यानंतरही चांगली सेवा देते. पण या शब्दाचा नेमका अर्थ काय? आणि शिक्षक त्यांच्या विद्यार्थ्यांमध्ये उच्च दर्जाचे विचार कौशल्य कसे निर्माण करू शकतात? तुम्हाला काय माहित असणे आवश्यक आहे ते येथे जाणून घ्या.

उच्च-क्रम विचार म्हणजे काय?

स्रोत: वेंडरबिल्ट विद्यापीठ

उच्च-क्रम विचार Bloom's Taxonomy मॉडेलमध्ये मांडल्याप्रमाणे संज्ञानात्मक विचारसरणीच्या उच्च स्तरांचा संदर्भ देते. जेव्हा आपण उच्च-ऑर्डर विचारसरणी वापरतो, तेव्हा आपण मूलभूत स्मरणशक्तीच्या पलीकडे ढकलतो आणि माहितीचे विश्लेषण आणि संश्लेषण करण्यासाठी आठवतो. ही अशी कौशल्ये आहेत जी आम्हाला माहितीचे मूल्यांकन करण्यात आणि गंभीरपणे विचार करण्यास मदत करतात. आम्ही या कौशल्यांचा वापर नवीन कल्पना आणि संकल्पना विकसित करण्यासाठी, पूर्वीच्या ज्ञानावर आधारित काहीतरी पूर्णपणे नवीन तयार करण्यासाठी देखील वापरतो.

ब्लूमचे वर्गीकरण

बेंजामिन ब्लूम यांनी 1950 च्या दशकात शैक्षणिक संशोधकांच्या टीमचे नेतृत्व केले आणि नेतृत्व केले. आज त्याचे नाव असलेल्या मॉडेलचा विकास. त्याने आणि त्याच्या टीमने संज्ञानात्मक विचारसरणीचे सहा पातळ्यांमध्ये विभाजन केले, एक पिरॅमिड म्हणून दाखवले. खालचे स्तर वरच्या बाजूस उच्च क्रमाच्या विचार कौशल्याचा पाया प्रदान करतात.

स्रोत: सुधारित ब्लूमचे वर्गीकरण/मिशिगन विद्यापीठ

जर तुम्ही प्रथम ब्लूमच्या वर्गीकरणाबद्दल अधिक जाणून घेतले20 वर्षांपूर्वी ते थोडे वेगळे दिसत होते. 2001 मध्ये, शिक्षण तज्ञांनी वर्गीकरण सुधारण्याचे ठरवले जेणेकरून ते शिक्षकांना समजणे आणि लागू करणे अधिक अचूक आणि सोपे होईल. त्यांनी श्रेणीची नावे संज्ञांपासून क्रियापदांमध्ये बदलली, प्रत्येकासाठी शिकणार्‍यांनी कोणती कृती करावी हे दाखवून. आणि त्यांनी ठरवले की शीर्ष दोन स्तर प्रत्यक्षात बदलले पाहिजेत, "तयार करा" (संश्लेषण) विचारांचा सर्वोच्च क्रम.

ब्लूमच्या वर्गीकरणाच्या इतिहासाबद्दल आणि विकासाबद्दल येथे अधिक जाणून घ्या.

लोअर-ऑर्डर थिंकिंग स्किल्स (LOTS) काय आहेत?

स्रोत: लोअर-ऑर्डर थिंकिंग स्किल्स/हेल्पफुल प्रोफेसर

ब्लूमचे तळाचे तीन स्तर वर्गीकरणाला लोअर-ऑर्डर थिंकिंग स्किल्स (LOTS) असे संबोधले जाते. हे लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे की जरी ही कौशल्ये पिरॅमिडवर कमी मानली जात असली तरीही ती अत्यंत महत्त्वाची आहेत. विद्यार्थ्यांनी त्यांच्या उच्च-श्रेणीच्या विचारांना आधार देण्यासाठी मूलभूत कौशल्ये म्हणून याचा विचार करा.

लक्षात ठेवा

ही गणितातील तथ्ये लक्षात ठेवणे, शब्दसंग्रह शब्द परिभाषित करणे किंवा मुख्य पात्रे आणि मूलभूत गोष्टी जाणून घेणे यासारखी कौशल्ये आहेत. कथेचे कथानक मुद्दे. फ्लॅश कार्ड, शब्दलेखन चाचण्या, खरे/खोटे प्रश्न आणि बरेच काही वापरून तुम्ही ही माहिती तपासू शकता. अनेक मूलभूत तथ्ये आहेत ज्या मुलांनी आत्मसात केल्या पाहिजेत जेणेकरून ते आवश्यकतेनुसार ते पटकन आठवू शकतील.

शिकण्यासाठी पार्श्वभूमी ज्ञान तयार करण्याचे 21 मार्ग पहाअधिक.

समजून घ्या

जेव्हा तुम्हाला एखादी संकल्पना समजते, तेव्हा ती दुसऱ्याला कशी कार्य करते हे तुम्ही समजावून सांगू शकता. खरी समज ही वस्तुस्थिती लक्षात ठेवण्यापेक्षा किंवा पाठ करण्यापेक्षा जास्त आहे. "एक गुणिले चार म्हणजे चार, दोन गुणिले चार म्हणजे आठ, तीन गुणिले चार म्हणजे बारा" हे रटून पाठ करणार्‍या मुलामधला फरक आहे, विरुद्ध गुणाकार हा स्वतःमध्ये विशिष्ट संख्येने संख्या जोडण्यासारखाच आहे. म्हणूनच आम्ही विद्यार्थ्यांना गणिताच्या चाचण्यांवर "त्यांचे कार्य दाखवा" किंवा "त्यांच्या विचारसरणी दाखवा" असे सांगतो.

अधिक माहितीसाठी समजून घेण्यासाठी तपासण्याचे 20 मार्ग पहा.

अर्ज करा

जेव्हा तुम्ही तुमचे ज्ञान लागू करता, तेव्हा तुम्ही आधीच प्राविण्य प्राप्त केलेली संकल्पना घेता आणि ती नवीन परिस्थितींमध्ये लागू करता. उदाहरणार्थ, वाचायला शिकणाऱ्या विद्यार्थ्याला प्रत्येक शब्द लक्षात ठेवण्याची गरज नाही. त्याऐवजी, प्रत्येक नवीन शब्द समोर येताच ते अक्षरे काढण्यासाठी त्यांचे कौशल्य वापरतात.

गणिताचा सराव मजेदार बनवण्याचे २५ सोपे मार्ग येथे एक्सप्लोर करा.

कोणते स्तर उच्च-क्रम बनवतात विचार कौशल्ये (HOTS)?

स्रोत: उच्च-ऑर्डर थिंकिंग स्किल्स/हेल्पफुल प्रोफेसर

शीर्ष तीन स्तर उच्च-ऑर्डर थिंकिंग स्किल्स बनवतात ( HOTS), गंभीर विचार कौशल्य म्हणून देखील ओळखले जाते. जेव्हा विद्यार्थी ही कौशल्ये वापरतात तेव्हा ते माहितीचा सखोल अभ्यास करतात. केवळ तथ्ये स्वीकारण्याऐवजी, ते त्यामागील कारणे शोधतात आणि कारण-आणि-परिणाम कनेक्शन करतात. ते तथ्यांच्या वैधतेचे मूल्यांकन करतात आणिनवीन संकल्पना, कल्पना आणि आविष्कार संश्लेषित करण्यासाठी त्यांचा वापर करा.

विश्लेषण करा

जेव्हा आपण एखाद्या गोष्टीचे विश्लेषण करतो, तेव्हा आपण ते मूल्यानुसार घेत नाही. विश्लेषणासाठी आम्हाला चौकशीसाठी उभे राहणारे तथ्य शोधण्याची आवश्यकता आहे. आम्ही वैयक्तिक भावना किंवा विश्वास बाजूला ठेवतो आणि त्याऐवजी माहितीसाठी प्राथमिक स्त्रोत ओळखतो आणि त्यांची छाननी करतो. हे एक जटिल कौशल्य आहे, जे आपण आपल्या संपूर्ण आयुष्यभर मिळवतो. जेव्हा विद्यार्थी अनेक संकल्पनांची तुलना आणि विरोधाभास करतात, क्रमवारी लावतात आणि वर्गीकृत करतात किंवा "का" प्रश्न विचारतात तेव्हा ते विश्लेषण करतात.

मुलांना माहितीचे विश्लेषण करण्यात मदत करण्यासाठी या 25 कारण-आणि-प्रभाव पाठ योजना आणि क्रियाकलाप वापरून पहा.<2

मूल्यांकन करा

मूल्यांकन म्हणजे विश्लेषण केलेल्या माहितीवर प्रतिबिंबित करणे, आम्हाला निवड करण्यात किंवा मते तयार करण्यात मदत करण्यासाठी सर्वात संबंधित आणि विश्वासार्ह तथ्ये निवडणे. खर्‍या मूल्यमापनासाठी आम्हाला आमचे स्वतःचे पूर्वाग्रह बाजूला ठेवण्याची आणि इतर वैध दृष्टिकोन असू शकतात हे स्वीकारण्याची आवश्यकता असते, जरी आम्ही त्यांच्याशी सहमत नसलो तरीही. विद्यार्थी जेव्हा विषयांवर वादविवाद करतात, प्रेरक निबंध लिहितात, त्यांच्या स्वतःच्या किंवा इतरांच्या लेखनाचे मूल्यांकन करतात आणि बरेच काही करतात तेव्हा ते मूल्यमापन करतात.

विद्यार्थ्यांना मूल्यमापन व्यवहारात कसे कार्य करते हे दर्शविण्यासाठी ही 35 मजबूत प्रेरणादायी लेखन उदाहरणे वापरा.

तयार करा

सर्वोच्च स्तरावर, विद्यार्थी त्यांनी प्राविण्य मिळवलेले, मूल्यमापन आणि विश्लेषण केलेले तथ्य घेतात आणि पूर्णपणे नवीन काहीतरी तयार करण्यासाठी त्यांचा वापर करतात. हे कदाचित विज्ञान प्रयोगाची रचना करणे, संगणक प्रोग्राम तयार करणे, नवीन मांडणारा पेपर लिहिणे असू शकतेकल्पना, कथा लिहिणे किंवा कला बनवणे आणि इतर सर्जनशील क्रियाकलाप.

तुमच्या धड्याच्या योजनांमध्ये सर्जनशीलतेसाठी अधिक वेळ काढण्याचे 40 मार्ग शोधा.

उच्च क्रमाने शिकवणे इतके महत्त्वाचे का आहे विचार करत आहात?

स्रोत: समान स्तर/मिशिगन विद्यापीठ

लक्षात ठेवणे, समजून घेणे आणि लागू करणे ही प्रमुख कौशल्ये असली तरी ती विद्यार्थ्यांमध्ये खरोखर विकसित होत नाहीत आजीवन शिकणारे आणि गंभीर विचार करणारे. जसे की मुले अनेकदा सूचित करतात की, त्यांना अमेरिकन गृहयुद्ध सुरू झाल्याची तारीख किंवा गतीचा तिसरा नियम माहित असणे आवश्यक असल्यास, ते ते पुस्तकात किंवा ऑनलाइन पाहू शकतात.

खरोखर काय महत्त्वाचे आहे आमच्याकडे असलेल्या माहितीचे आम्ही काय करतो. उच्च-ऑर्डर कौशल्ये म्हणजे लोक दैनंदिन जीवनात माहितीपूर्ण निर्णय घेण्यासाठी आणि नवीन उत्पादने आणि प्रक्रिया तयार करण्यासाठी वापरतात. ते आम्हाला गंभीरपणे विचार करण्यास मदत करतात, जे सतत माहितीच्या ओव्हरलोडच्या या युगात आश्चर्यकारकपणे महत्त्वपूर्ण आहे.

जेव्हा आम्ही उच्च-क्रम विचार कौशल्ये शिकवतो, तेव्हा आम्ही विद्यार्थ्यांना समस्या सोडवण्याची, सर्जनशील निराकरणे विकसित करण्याची, स्मार्ट निवडी करण्याची क्षमता देतो. आणि माहितीच्या वैधतेचे मूल्यांकन करा. लहान मुले प्रौढ बनतात ज्यांना जगाचा काळजीपूर्वक विचार कसा करायचा हे समजते आणि त्यांच्या स्वतःच्या कल्पना, संकल्पना आणि निर्मिती इतरांसोबत शेअर करण्यासाठी पुरेसा आत्मविश्वास वाटतो.

उच्च दर्जाच्या विचारसरणीच्या महत्त्वाबद्दल येथे अधिक वाचा.<2

मी उच्च क्रमाची विचारसरणी कशी शिकवू?

स्रोत: IDEA लॅब

तेथे आहेततुमच्या विद्यार्थ्यांमध्ये उच्च-श्रेणीच्या विचारांना प्रोत्साहन देण्यासाठी अनेक मार्ग. काहीजण म्हणतात की मुले उच्च प्राथमिक होईपर्यंत ही कौशल्ये विकसित करण्यास सुरवात करत नाहीत, तर काहीजण असा युक्तिवाद करतात की मुलांना कनेक्शन बनवण्यास आणि प्रश्न विचारण्यास आव्हान देणे फार लवकर नाही. वय किंवा विषय काहीही असो, कोणत्याही वर्गात काम करण्यासाठी तुम्ही या द्रुत उच्च-ऑर्डर विचार करण्याच्या धोरणांमध्ये बदल करू शकता.

1. उच्च क्रमाचे विचार करणारे प्रश्न विचारा.

उच्च क्रमाच्या विचारांच्या प्रश्नांची यादी हातात ठेवा आणि त्यांचा नियमितपणे वर्गात वापर करा. तुमच्या काही आवडीसह बुलेटिन बोर्ड किंवा अँकर चार्ट बनवण्याचा विचार करा आणि मुले शिकत असताना त्याचा संदर्भ घ्या. येथे उच्च-क्रम विचार प्रश्नांची एक मोठी यादी मिळवा.

2. चर्चा आणि वादविवादाला प्रोत्साहन द्या

जेव्हा मुलं आदरपूर्वक असहमत व्हायला शिकतात आणि त्यांच्या विश्वासांना समर्थन देण्यासाठी तथ्ये वापरून त्यांच्या स्वतःच्या मतांवर युक्तिवाद करतात, तेव्हा ते मोठ्या प्रमाणावर जगाच्या प्रवचनात भाग घेण्याची तयारी करतात. विरोधाभासी दृष्टिकोन असलेल्यांना ते तुमच्या वर्गात सामायिक करण्यासाठी प्रोत्साहित करा आणि मुलांना चर्चा आणि वादविवाद या मुद्द्यांचे विश्लेषण आणि मूल्यमापन कसे करावे हे शिकवा. ही संसाधने वापरून पहा:

• सर्व वयोगटातील मुलांसाठी 60 मजेदार वादविवाद विषय
• मध्यम शालेय विद्यार्थ्यांसाठी 100 विजेते वादविवाद विषय
• 100 हायस्कूल वादविवाद विषय प्रत्येकाला व्यस्त ठेवण्यासाठी विद्यार्थी
• तुमच्या विद्यार्थ्यांना आव्हान देण्यासाठी 110+ वादग्रस्त वादविवादाचे विषय
• 60 मुलांसाठी मनोरंजक प्रेरक निबंध विषय आणिकिशोर

3. STEM आव्हाने वापरून पहा.

STEM आव्हाने मुलांना त्यांच्या समस्यांसाठी त्यांची स्वतःची अद्वितीय उत्तरे शोधण्यासाठी प्रोत्साहित करतात. ते त्यांचे विज्ञान, तंत्रज्ञान, अभियांत्रिकी आणि गणितातील ज्ञान आणि समज वापरून आव्हानाचे विश्लेषण आणि मूल्यमापन करतात आणि नवीन उपाय तयार करतात. मुलांना चौकटीबाहेरचा विचार करण्यास मदत करण्यासाठी या 50 STEM क्रियाकलापांसह प्रारंभ करा. त्यानंतर, कल्पनांसाठी आमच्या STEM आव्हाने आणि विज्ञान प्रयोगांच्या संग्रहाला भेट द्या.

4. ग्राफिक आयोजक वापरा.

ग्राफिक आयोजक ही अशी साधने आहेत जी मुलांना जोडणी करू देतात, योजना तयार करतात आणि प्रभावीपणे संवाद साधू देतात. एक चांगला आयोजक जटिल माहिती सुलभ करतो आणि ती अशा प्रकारे मांडतो ज्यामुळे शिकणाऱ्याला पचायला सोपे जाते. ग्राफिक आयोजक उद्देश आणि विद्यार्थ्यांच्या शिकण्याच्या शैलीनुसार मजकूर आणि प्रतिमा समाविष्ट करू शकतात. ग्राफिक आयोजकांबद्दल सर्व वाचा आणि ते कसे वापरायचे ते येथे शिका.

5. प्रकल्प-आधारित शिक्षण समाविष्ट करा.

प्रोजेक्ट-आधारित शिक्षण विश्लेषण आणि मूल्यमापन, सहयोग आणि संप्रेषण आणि समस्या सोडवणे यासारख्या HOTS वापरते. विद्यार्थी त्यांचे हँड-ऑन प्रोजेक्ट आयोजित करत असताना, ते वास्तविक-जगातील विषयात खोलवर जाऊन शोध घेतात आणि ते मिळवत असलेल्या ज्ञान आणि कौशल्यांशी वैयक्तिक संबंध जोडतात. अनेक प्रकारे, PBL हे प्रौढ लोक त्यांच्या दैनंदिन नोकऱ्यांमध्ये करतात त्याप्रमाणेच आहे, विशेषत: विद्यार्थी त्यांच्या शाळेच्या समुदायाबाहेरील इतरांसोबत सहयोग करतात. प्रकल्प-आधारित शिक्षणाच्या मूलभूत गोष्टी येथे शोधासर्व वयोगटांसाठी आणि स्वारस्यांसाठी 55+ वास्तविक-जागतिक प्रकल्प-आधारित शिक्षण कल्पना पहा.

उच्च-क्रम विचारांबद्दल अधिक प्रश्न आहेत? Facebook वरील WeAreTeachers HELPLINE गटातील इतर शिक्षकांसोबत याविषयी बोला.

तसेच, गंभीर विचारसरणी म्हणजे काय आणि आम्हाला ते शिकवण्याची गरज का आहे?